Prof. Y. Lupardi

Om even door te gaan over dat ECW format: het wordt steeds meer gebruikt om kaarten en foto's via het internet te transporteren. Handig voor webpages e.d. is het als er maar een klein stukje beeld van een groter totaal hoeft te worden opgehaald; in plaats van een hele picturefile een (makkelijk te vinden) stukje uit een file downloaden. Het laatste nieuws over Ozi is dat je nu direct kan doorkoppelen naar een .ecw file op een server. Lees maar: "OziExplorer can now load ECW images from ecw web servers - place the url to the image as the first line in a text file which has a .ecwp extension, then you can use this file to load and calibrate or import the image. " Wie weet is ECW wel het format van de toekomst! Iemand al iets gehoord over die JPEG2000 standaard? Zelfs de allermodernste digicams gebruiken nog gewone JPG, voor zover ik zie.

Zoeken naar de Rome40 datum (oude kaart van Italië) was niet zo eenvoudig. Op Italiaanse landmeter-sites is wel wat te vinden maar ik ken de taal niet. Ik weet wel, wiskunde, formules en getallen zijn internationaal maar toch... Gelukkig kwam ik in Zwitserland een document tegen in het Engels waarin ook de Italiaanse map-datum stond vermeld. En die niet alleen. Zelfs onze (nou ja) datum Zanderij stond in de uitgebreide tabel! Belangstellenden: Datum transformations of GPS positions

Om op de verticale fout terug te komen. Ik las op http://www.geod.emr.ca/index_e/products_e/.../gpspace_e.html hetvolgende "It should be noted, however, that the impact of the ionospheric delay on the positioning accuracy is concentrated in the vertical component of the position, and therefore has very little influence on the horizontal components. " Ik meen met te herinneren dat bij het uitrekenen van de HDOP - die te maken heeft met de geometrie van de satelieten aan de hemel - van belang is: de ruimte (veelkantige pyramide) die omspannen wordt vanuit de waarnemer naar al de satellieten.

Ik heb op mijn gemak eens gekeken wat nu samengaat met rood en met groen op die kaart aan de hand van topografische kaarten. En ja, daaruit maak ik op dat de combinatie zand en/of bomen door de meeste mensen gezien wordt als wenselijke natuur. Ook een beetje op/neer vergroot de lol aanmerkelijk. Maar ik zie ook dat 'nieuwe', meer voor recreatie aangelegde natuurgebieden/parken ook zeer positief staan. Het lijkt dat onze natuurcreeerders/aanleggers aardig door hebben wat gewaardeerd wordt door de grote massa. De groene stukjes vlak bij woongebieden zullen mogelijk vooral gewaardeerd worden vanwege hun hondenuitlaatroutes. Of sla ik nu de plank mis?

De heer D. Wilson heeft ook op een dergelijke manier gemeten. Hij heeft er alleen heel wat meer statistiek tegenaan gegooid. Zie maar bij: http://users.erols.com/dlwilson/gpsacc.htm En schrik niet van de formules aan het begin. Verderop staan inzichtelijke grafieken. En zijn conclusies komen overeen. Wat betreft de zinnige duur van het middelen: een kwartiertje is naar mijn gevoel in orde. Ga je naar de man zijn homepage op http://users.erols.com/dlwilson/gps.htm dan kan je nog meer vinden. Onder andere een grafiekje over tijd van middelen en nauwkeurigheid (en wel op http://users.erols.com/dlwilson/gpsavg.htm ) Kijk vooral naar de inzet in de grafiek geheten Averaging Position Horizontal RMS Error. Als je begint met 5,5 RMS dan ben je een kwartiertje later op 3,5 en om naar 3 te gaan heb je een uur nodig. De wet van de verminderde meeropbrengst is dus van toepassing. Ik zal een paar krenten uit het verhaal van Lex pakken. "Langer dan een kwartier middelen lijkt niet zinvol, hoewel meeruren toch wel een verbetering geeft." Dat heb ik zojuist aangeroerd. "Deze verbetering ligt bij deze waarnemingen vooral in de noordwaarde, die duidelijk slechter is dan de oostwaarde." Dat is al door meer mensen opgemerkt o.a. landmeters. En ik zelf heb ook met postprocessing (ik weet het dat is een heel ander verhaal) dat mijn nauwkeurigheidsellipsen zich over het algemeen met de lange as in NO-richting oriënteren. Waarom? Iemand opperde omdat de satellieten bij ons van ZW naar NO gaan en de klokfout in de bewegingsrichting van de satelliet uitwerkt. Maar pin mij niet vast op de juistheid van deze bewering! "Hoogtecijfers zijn duidelijk minder nauwkeurig dan horizontale coördinaten. Maar niet in zo’n sterke mate als wel wordt beweerd." De vuistregel is: de hoogte komt twee keer onnauwkeuriger uit dan de horizontale. Maar het kan altijd meevallen. Vergeet niet: onder je voeten zijn geen satellieten zichtbaar. En professionele antennes met choke-ringen geven meestal een signaalonderdrukking van satelieten die beneden de 15 graden van de horizon zakken. En die lage satellieten zorgen nu net voor een betere hoogtemeting (maar een slechtere horizontale positie)! "Voor de horizontale coördinaten is er een resolutie van 1 m. Strikt genomen is er dus geen normale verdeling omdat de waarnemingen grotendeels in een beperkt aantal klassen vallen." De details van die verdeling kan je ook weer vinden bij Mr. Wilson en wel de eerste grafiek op http://users.erols.com/dlwilson/gpsacc.htm geheten 'Histogram of horizontal errors'. En daar zie je nog iets raars of beter gezegd onverwachts: de kans dat je tussen 3 en 5 meter van het gezochte punt beland is groter dan de kans op binnen 2 meter!. Alhoewel bij verdere afstand de kans an sich afneemt neemt wel het oppervlak toe waarop je de kans hebt! Tot slot rest mij nog te zeggen: bedank Lex dat je de moeite hebt genomen om eens lekker te meten want: meten is weten!

Er zijn in de GIS-wereld erg veel soorten formats voor kaarten, foto's enz. Zo kan de bekende Ozi Explorer de MrSID beelden inlezen en automatisch ijken (je moet dan wel de allerlaatste ontwikkelaar-versie van Ozi hebben). Ook kan Ozi het ECW-format aan. En dit gebruikt men o.a. voor luchtfoto's. Dat is vaak ook een kwestie van aaneenplakken en zodoende kan de gratis compressor dit ook doen. Het zogenaamde mosaic maken waarbij het schaakbord effect verdwijnt. Zo kan je b.v. met de foto's van Terra Explorer gaan plakken om zeer gedetaileerd een groot gebied te hebben. Gelukkig kan het ECW-compressie systeem de filegrootte heel erg beperken. Ik krijg door dat inmiddels versie 2.6 beschikbaar is op http://www.ermapper.com/download/ Er zijn plugins voor o.a.: ArcPad, ArcInfo, ViewFinder. Het lijstje van programma's die met ECW overweg kunnen is uitgebreid naar spMap, DbMap ASJ, DbMAP dev, dlg32 Pro, ENVI, Gothic, JustCGM, Microstation, PlanView, PLS-CADD, PosterShop, Summit Evolution, SuperMap, TrackRanger, TransCAD, TTQV en Geo/SQL. Let wel: TTQV is een Duitse soort Ozi Explorer die leuke dingen schijnt te kunnen met Duitse Top50 kaarten. En paar meer of minder bekende file formats die je als invoer voor ECW compressie kan gebruiken zijn: .ers, .alg, .hdr, .bmp, .dat, .doq, .ecw, .fst, .tif, .xls, .jpg. Als iemand aan de slag gaat met ECW en luchtfoto's dan hoor ik graag er meer over.

Alhoewel ik auto-loos ben kijk ik wel af en toe naar nieuwe dingen op het gebied van auto-navigatie. Zou kwam de vraag op: gebruiken die autoracers nu GPS om te weten hoe, waar enz. ze hebben gereden? Ja dat doen ze. En wat voor spullen gebruiken ze? Wel, als het een ralley-race is (Dakar of zo) dan een GPS met digitale kaarten. Maar racen ze op een circuit dan gebruiken ze een speciale ontvanger en wel de Trimble MS860 . Dat ding kan 20 maal per seconde de positie geven (wel nodig als je zo hard rijdt) en wel tot op een paar centimeter precies. Leuk voor de monteurs die de auto moeten afregelen. En om de richting goed te weten wordt gebruik gemaakt van twee antennes. De kosten van zo iets: wel als een Formule 1 race auto al een paar miljoen kost...

Rondneuzend in de Witte BoekenWinkel, de Vrije Boekenmarkt of hoe die winkelketen mag heten (zie voorgaande verhaal) zag ik weer een grote stapel van de 1:50.000 wegenatlas liggen. De prijs was nog als vanouds 8 euro.

Nauw, goed nieuws voor geodeten... heb je niet gelezen wat er in het kader van onze verdere debilisering gaat gebeuren? Het draadje is Geodesy opgeheven . Ze zitten daar nu nagelbijtend met zijn allen op de wipstoel...

Verder surfend vandaag kwam ik terecht op http://zulu.ssc.nasa.gov/mrsid Als hier op de juiste manier wat stoeit met aanklikken kan je ook de multi-spectrale satellietfoto's van ons landje tevoorschijn krijgen. Het downloaden geeft je dan (grote) files in MrSID format. Die kan je in diverse GIS-programma's verder bewerken. Zoals je ze krijgt hebben ze nogal valse kleuren: gif-groen weiland, paars strand etc. maar dat kan je veranderen. Ook is Ozi Explorer (latere versies) in staat om die MrSID beelden in te laden. Kijk dan wel even in de HELP van Ozi (misschien heb je nog niet de benodigde DLL-s apart vanaf de Ozi website gedownload?) en denk eraan dat je de file importeert met "File / Import Map / All DRG maps on CD" in het menu. Je moet wel even de DRG Import Defaults zetten: MAP Datum: WGS84 Map Grid Zone !!! (GPS zone, dit komt overeen met de eerste twee cijfers in de downloaded filenaam; meestal 32 of 31 in Europe) Map Projection: UTM Plezier ermee!

Posities kunnen we in ons landje prima in het RD-raster met bijbehorende kaartindelingen vinden. Zitten we in België dan hebben ze daar een ander raster op de kaarten en hebben ze iets dat Lambert heeft. In Duitsland doen ze het met kaarten volgens Gauss-Krüger als ik het wel heb. Enz. enz. En ga je dingen doen over landsgrenzen heen dan wordt de zaak lastiger. Maar als je de posities bepaalt met GPS dan werk je met WGS84 en het soort kaarten dat men dan wil gebruiken heet Universal Transverse Mercator (UTM). Dan heb je wel een voorschrift over hoe je gebieden op de ronde aarde moet plat slaan om een kaart te krijgen maar je zit met de aansluiting van de kaarten. Alhoewel het op het eerste gezicht makkelijk lijkt: WGS84 en UTM geven problemen. Je kan lezen hoe het theoretisch zit bij DEFENSE MAPPING AGENCY want wat militairen doen (MGRS) en wat burgers met UTM doen is zeer verwant. Een voorbeeld van de praktijk kan je vinden bij de ATLAS FLORAE EUROPAEAE. Hier zet met op de kaart waar welke vaatplanten voorkomen. Andere biologen werken aan zoogdieren, vogels, amphibiën, schimmels en ongewervelden. Ik raad aan om de link 'New Grid System' te volgen want dan zie je hoe e.e.a. in de knoop raakt bij 50 x 50 km cellen.

Met de prachige luchtfoto's van TerraDesk is er niet veel behoefte aan iets beters. Toch zat ik wat te surfen op het net naar satellietfoto's en kwam zo terecht bij de TerraServer van Microsoft. Die is sinds mijn laatste bezoek heel wat beter geworden. Maar ja, alleen uitsluitend voor USAmerikaanse regio's bruikbaar. Maar wil je met geijkte GeoTIFF beelden werken van die site dan moet je een GIS-programma hebben. Bruikbaar is MapSheet Express dat je gratis kan downloaden bij ERDAS. Daar vindt je ook de ViewFinder die geschikt is voor de satellietbeelden die te vinden zijn bij Digital Globe. Afgelopen zomer zijn er wat opnames gemaakt van Zuid Holland. De kwaliteit is ''uitstekend' maar in de meeste gevallen wil dat zeggen dat de wolken er mooi scherp en kontrastrijk op staan. Trouwens ook de Geomatica Freeview is hier te gebruiken. Bedenk wel: bovengenoemde programma's zijn echt grote (gratis!) downloads. Maar dat geldt ook voor vele downloadable GIS-beelden: tig megabytes! Voor dit soort gestoei is een aDSL verbinding oid. geen luxe, zou ik zeggen. (Trouwens, zo maar tussen haakjes, de KPN heeft mijn aDSL eergisteren opgesneld (768 kbit/s down- en 128 kbit/s upload.)

EGNOS - eerste testresultaten In het vakblad Geo Informatics van dec. jongstleden kwam ik een artikel tegen (in het Engels) van Rien Kramers van de DUT (Delft University of Technology) over de verbetering van de veiligheid bij vliegen in Europa. We moeten niet vergeten dat primair het EGNOS systeem bedoeld is om veilig landen van vliegtuigen mogelijk te maken. De rest van de goodies is een leuk extraatje. We weten allemaal dat de hoogte die onze GPS aangeeft niet veel soeps is. Voor wandelende geocachers in ons landje met hoogteverschillen van max. 100 meter hoeven we ons niet bezig te houden met die door de GPS aangegeven hoogte. Bergbeklimers kopen een GPS met ingebouwde (luchtdruk) hoogtemeter. En uit metingen blijkt de fout in de hoogte in ieder geval tussen de -60 en de +40 meter te liggen. In Delft hebben ze een monitor station en daar zijn het afgelopen jaar metingen verricht. En alhoewel er nog van alles verbeterd moet worden aan de techniek is de proefopstelling geschikt gebleken. Er komt voor de landende piloot een waarschuwing als het GPS hoogte/positiesysteem geen betrouwbare resultaten geeft. En het is betrouwbaar op het 99,6 procent niveau voor een nauwkeurigheid van binnen de 50 meter. En dat is binnen eisen die gesteld worden. Hoera! Maar voor ons is het leuker om te weten of de extra's iets te bieden hebben. Die zijn in de eerste plaats: de geostationaire satelliet (nu Imarsat AOR-E) geeft ook een gewoon GPS signaal af. Dus je hebt er een GPS-satelliet extra bij. Dat is altijd welkom. Maar verder zijn er ook pseudorange correcties en ionosfeer correcties. Zeker die laatste geeft een grote bijdrage in de fout en gezien de resulaten lukt het nu al om die goed uit te rekenen voor boven Europa. En wat is het resultaat voor ons? Dat maar liefst 95 procent van de tijd de horizontale positie fout (HPE) beter is dan 2 meter. (en de verticale 3 meter). Nu is hier gemeten met professioneel spul. En men schat dat onze huidige hand-held GPS-en technisch gezien een foutmarge hebben van zeker 3 meter. Dus bij gebruik van EGNOS komt de huidige generatie GPS-ontvangers aan zijn limiet. Iets heel anders is de impact die dit zal hebben op geocaching over een jaar als EGNOS er is. Dan wordt het mogelijk om caches bijna tot op de meter precies te plaatsen en kunnen hunters tot op de 2 meter precies de plek benaderen. Zal er dan nog echt gezocht hoeven worden? Gezien het aantal caches dat nu al voorzien wordt van een puzzel-wandeling oid. denk ik dat het steeds meer die kant op zal gaan. En verder: het heeft denk ik best wel zijn charme om - als mijn GPS in het RD-grid staat - te weten dat het laatste cijfer dat de meters aangeeft ook daadwerkelijk klopt. Latere toevoeging: ik kan er achter dat op het net ook e.e.a. in detail te lezen is: EGNOS TESTBED

Ik meld hier even dat de cache Waterval ten gevolge van de weersomstandigheden momenteel niet gelogt kan worden. Tenminste dat begrijp ik uit de log van Team KIS98 : "Loggen was helaas niet mogelijk omdat a) het doosje was dichtgevroren en er zoveel ijs aanzat dat ie niet uit z'n verstopplaats gehaald kon worden. "

Om nog even terug te komen over de waterdichtheid: er was een draadje op het Amerikaanse forum erover. Zoeken naar het woord 'splash' gaf mij de volgende link tjokvol info: http://opentopic.groundspeak.com/0/OpenTop...4835#2910944835 PS.: bovenstaande is een lange link. Als die zich over meerdere regels uitstrekt kan die last geven bij aanklikken.

Sorry dat ik er tussen kom maar ik kan het niet laten... Ook ik herinner mij dat die norm voor 'onderwater' inhoud dat de GPS zeer geleidelijk te water moet worden gelaten. De norm geldt niet voor de 'plons' zal ik maar zeggen. Dan kan water met enige extra kracht naar binnen willen en daar voorziet de test niet in. Mijn GPS 12 heeft een grote plons vanaf een dijk in een heldere poldersloot overleefd. lees maar bij: Een meetpunten jacht

Het loont ook om eens bij Garmin te kijken op http://www.garmin.com/pressroom/mobile/010803b.html alwaar een waterdichte! opvolger van de Etrex wordt gelanceerd. Prijs ziet er leuk uit en verder: heel weinig knoppen.

Ikzelf vind het begraven van de cache een armoede-gebaar. Als je echt niet weet hoe je moet verbergen, begraven is altijd goed. Ik kan mij indenken dat begraven caches tegenwoordig niet meer worden toegestaan op gc.com (in zijn algemeenheid). Geocachers gaan nu eenmaal niet per definitie met een prikstok opweg (tenzij ze om de cache 's winter te bereiken moeten rodelen) maar met een GPS. Verhalen over omwoelde terreinen vanwege een begraven cache kan je niet afdoen met 'hadden die mensen maar een echte prikstok moeten meenemen in plaats van dat amateuristisch gewroet met een afgebroken tak oid'. Neem als voorbeeld de door velen nooit gevonden cache 'Klok1'. Er zijn op nog geen 2 meter afstand prima groen-blijvende duindoorn struiken met stekels en diverse kruipdoorgangen onder langs de grond. En diverse verscholen kuilen onder de doornenstruiken in de helling om de cache in te bergen.

"Oeps", zei heel verbaasd de zeer zeldzame Noordse Woelmuis toen hij - rustig in zijn holletje liggend - ruw kennis maakte met een prikstok.

In het Duitse C't Magazine fuer Computer technik 1/2003 staan wat artikelen over GPS. Zo is er een eenvoudige uitleg voor leken (die wel enige technische kennis moeten hebben) en een grote bespreking van autonavigatie mogelijkheden. Ze komen tot de conclusie dat systemen gebaseerd op PDA's (Windows CE, Pocket PC) met GPS eraan voor gewoon gebruik geschikt zijn. De schermen zijn aan de kleine kant maar de grote schermen van echte ingebouwde 'navigators' leveren niet meer info: richting pijlen zijn groter en straten op het scherm zijn breder maar dat is alles. Je ziet naar verhouding niet veel meer 'landkaart' op het scherm. Palm OS apparaten zijn in de test niet meegenomen: de oude types hebben geen spraakweergave. Er is getest met Duitse kaarten en taal. TomTom navigator, T-D1 NaviGate, TravelBook PDA, Destinator. MobileNavigator PDA, StreetGuard en GPS3400 Voice. De TomTom komt er goed vanaf kwa bruikbaarheid (goede detailkaarten).

Onze Garmin GPS-en zijn bedacht in de tijd dat flash-memory nog niet bestond of betaalbaar was. Zodoende onthoudt de GPS in zijn herschrijfbare geheugen alleen dingen zolang er stroom is. Vandaar dat vele GPS-en een super-very-long-life batterij hebben (die 10 jaar) ingebouwd gekregen om de periodes dat de gewone batterijen er niet inzitten (of wanneer er geen externe stroomtoevoer is) te overbruggen. Is die batterij leeg dan krijg je vermelde verschijnselen. Iedere keer moet je een totale koude start doormaken na batterij verwisselling. Vaak wordt er in de GPS een oplaadbaar celletje gezet. Helaas komt het wel voor (sommige productieseries zijn er zwaar door getroffen in het verleden) dat dan het oplaad gedeelte niet werkt. Cel is OK maar hij raakt toch leeg! Ik zou zeggen: vraag eens na bij de importeur (Sailtron Houten?): in het verleden is dit soort dingen beschouwd als een fabrikagefout waarvoor inruil/omwisseling mogelijk was. Of stop er eens alkali-bartterijen in ipv NiMH. Een beetje hoger voltage kan mogelijk de cel wel opladen. Het valt te proberen...

Als ik mij niet vergis kan je tegelijk in beeld hebben op de Sportrak de WGS84 positie in graden en de RD-positie in meters. Of misschien moet je tussen beide omschakelen? Ik zou zeggen: probeers eens of je overal dat schuifverschil hebt: niet alleen in het centrum van het raster maar ook aan de randen. (NO-Groningen, Zuidlimburg) Waar ik aan denk, want dat is al eerder ter sprake gekomen: wat doet hij met de parameters? Neemt die echt alle ingetypte cijfers mee (zoals van vertrekpt in decimale graden) of niet? Rond/kapt die af? Wat zeggen je schermjes over die parameters als je ze terugkijkt na invoer?

Wel Gotcha, het is goed te horen dat ik al die dingen over RD in GPS-en zetten niet voor niets heb gedaan. Nu moet ik dus ook iets voor/over de Sportrak gaan vermelden. Mijn vraag is nu: kennelijk heb jij een andere schuif nodig van het grid. Dat is vreemd. Hoe heb je die schuif zo kunnen bemerken? In het veld? Op de (kabouter)kaart? of met omrekening? Als je de omrekenaar gebruikt van http://www.minvenw.nl/rws/mdi/plaatsbep/ho...calculator.html en je transformeert WGS84 coords naar RD klopt het dan wat je GPS geeft aan RD-positie? Maakt de Sportrak soms een rekenfoutje?

Na korte afwezigheid in KabouterLand die samenviel met de forum conversie/restauratie, ben ik weer terug van weggeweest. En tjonge, ik heb het gevoel dat ik hier met mijn neus in de roomboter val. Wat een nieuwe toeters en bellen! Letters van verschillende grootte en kleur. Dat kan een bonte boel worden! Automatische mailtjes voor als er belangrijke dingen op dit forum gezegd worden. Tof hoor! Aan de makers zou ik zeggen: geweldig bedankt voor de enorme inzet. En voor de deskundigheid want het valt niet mee om met Unix- databases te frutselen!!! Ik krijg er weer helemaal zin in. Een nieuw jaar en nieuwe plannen! Ik kom er later wel mee op te proppen. Eerst even wat knutselen met OEM-GPS-en en dan...

Jouw antwoord ontgaat me geheel. Waarom ben je kwaad? (je ikoon op je bericht zegt 'angry'.) En waar slaat dat 'jalouzie doet donderen op'.? Is het jouw mening dat mijn drijvende emotie om deze draad voort te zetten jalouzie is? Zo interpreteer ik jouw reactie. Mijn vraag was en ik herhaal hem: "Gerard, je stelt dat een meetpunt niet twee keer gelogd kan worden op de cachepage. Hoe ga je dat als verantwoordelijke voor die 'cache' controleren? " Je zegt wel "een spreadsheet doet wonderen" maar wat is hier het verband? Wiens spreadsheet? De jouwe? En hoe vul je die dan? Met de hand? Heb je er al eentje? Maar dan ben je toch een database naast de cachelog aan het maken? Of moet iedereen die een meetpunt wil loggen eerst een spreadsheet aanmaken? Ik snap het echt niet.