Auteursrecht op historisch kaartmateriaal

[invictus]

Weet iemand hoe het zit met auteursrechten (of zelfs beeldrechten) op historisch kaartmateriaal zoals Bonnebladen en TMK's? Zijn deze inmiddels verjaard en mogen 'we' ze vrij digitaliseren of zijn er nog haken, ogen en dergelijken?

[hrng]

Weet iemand hoe het zit met auteursrechten (of zelfs beeldrechten) op historisch kaartmateriaal zoals Bonnebladen en TMK's? Zijn deze inmiddels verjaard en mogen 'we' ze vrij digitaliseren of zijn er nog haken, ogen en dergelijken?

Dat zou ik ook graag willen weten. Met name voor de kaarten die in de verschillende overheidsarchieven in Nederland via internet op te vragen zijn.

[Prof. Y. Lupardi]

Over verjaring vindt ik hetvolgende in de wikipedia:

"Het auteursrecht is nergens ter wereld onbeperkt geldig. Volgens de Berner Conventie vervalt het auteursrecht vijftig jaar na de dood van de auteur. De Europese Unie heeft daar in 1995 naar Duitsland voorbeeld nog een schepje bovenop gedaan: het auteursrecht vervalt zeventig jaar na de dood van de auteur. Volgens het Nederlandse overgangsrecht geldt deze termijn van zeventig jaar ook voor auteurs die tussen 1923 en 1995 zijn overleden. Voor auteurs die zijn overleden voor 1923 geldt de termijn van vijftig jaar. Als het auteursrecht is verlopen, komt het werk in publiek domein. Ook reproducties van zo'n werk vallen dan volgens het Van Dale/Romme-arrest in het publieke domein."

 

Ik neem aan dat onze topo-dienst het principe hanteert: je mag alleen naar onze kaarten kijken en verder er niks mee doen. Hoe oud ze ook zijn, ze zijn van ons en wij bepalen wat mag en wat niet mag met ons eigendom.

Illustratief is deze tekst van de topo-dienst:

" De Topografische Dienst beschikt over een grote verzameling oude kaarten van Nederland en voormalig Nederlands Indië

Bezoek

De verzameling kan op afspraak worden geraadpleegd; een ruime studiezaal is aanwezig.

Tarief: 1e uur gratis daarna € 30,00 per uur verdeeld in blokken van een kwartier. "

 

Aangezien ze zelf sommige kaartjes verkopen:

"Tarief Bonneblad, kleurkopie A3 euro 4,25

Bonneblad, scan, per stuk euro 24,65

 

zullen ze het er niet mee eens zijn dat men digitale copieën gaat maken. En het kan best zijn dat ze een rechtzaak verliezen maar wie wil dat gezeur aan zijn hoofd als men brood moet verdienen voor vrouw en kindjes?

[t-bones]

Ik heb verschillend Nederlands(ch) kaartmateriaal voor publicaties gebruikt. Ik herinner mij oudere kaarten rond 1870 en recentere rond 1930. Voor de laatste ben ik op bezoek geweest bij de Topdienst in Emmen, veel erg mooi kaartmateriaal gezien. Ik kreeg (kocht) kopieën en mocht er -met bronvermelding- van publiceren. Geen kosten verder.

Bij de Rijksarchieven gaat dat ongeveer net zo. Bijvoorbeeld bouwtekeningen vroeg ik toestemming voor, dat zijn de regels die je bij het betreden van die archieven krijgt. Kost een kleinigheid, verplichting tot bronvermelding. Er is een verschil tussen 'werken' en overige prut, zeg correspondentie, stukken. De 'werken' (=kaarten, bouwtekeningen, foto's e.d.) wordt meestal om bronvermelding gevraagd en soms een paar euro aan kosten. De overige prut is veelal publiek bezit.

Bij ansichtkaarten wordt vaak geprobeerd de oorspronkelijke fotograaf te achterhalen, maar dat lukt heel vaak niet en een verzoenende tekst volstaat dan ('We hebben zo veel mogelijk geprobeerd de oorsponkelijke...'). Foto's en ansichtkaarten zijn in dit opzicht nooit het eigendom van degene die ze toevallig in bezit heeft als verzamelaar o.i.d.

Zoals Lupardi (Rob-fan?) al zei, overheidsspullen blijven eigendom van de overheid en als zodanig kan die vergoedingen vragen voor het publiceren van 'werken'. Zie daar de kaarten. In de particuliere sector is het recht dus eindig, maar daarvoor moet je wel de origine van het te publiceren stuk vaststellenom dat zeker te weten.

[invictus]

@t-bones: weet je toevallig of je betaalt voor de 'dienst' van het kopiëren of voor het gebruik van het materiaal? Als ik het zo lees lijkt het er op alsof het van die eerste orde is; gebruik van 'plaatjes' in een publicatie zouden sowieso vallen onder het citaatrecht. Vandaar dat 'we' ook best (delen van) top25 kaarten in cachebeschrijvingen mogen gebruiken; zolang je maar aan bronvermelding doet.

[t-bones]

Ben ik het mee eens. In ieder geval voor het copiëren, maar dat is niet raar. Dat is gewoon betaalde dienstverlening. Bij de Topdienst rond 1997 niet voor de publicatie (met bronvermelding). Recenter (2004 meen ik) voor tekeningen van zeekapen uit het Algemeen Rijksarchief (nu Nationaal Archief?) zowel voor de kopiën en afzonderlijk voor het publicatierecht. Ik zal even struinen of ik de regeling nog heb - daar hadden ze een mooi informatieblad over en dan bericht ik daar hier (...) over. De hoogte van het bedrag had dacht ik te maken met de oplage van de publicatie. Misschien staan die regelingen bij het Nationaal archief op Internet? Vanavond duik ik er even in en dan laat ik het weten.

[t-bones]

Voor het Nationaal Archief heb ik de recentste regels opgezocht. Zie hier:

 

http://www.nationaalarchief.nl/images/3_6929.pdf

(even doorscrollen naar beneden voor gebruiksrecht)

 

Voor het Kadaster -zoals de verzamelnaam is- staan de regels op:

 

www.kadaster.nl (even zoeken op 'publicatie' en vervolgens het stuk 'topografische dienst auteursrechten', de link laat zich niet opnemen)

 

Het relevante stuk eruit:

----------------------------------------------

De Topografische Dienst Kadaster biedt een breed scala aan producten die gebruikt kunnen worden voor publicatie doeleinden. Dit is echter, voor commercieel en niet-commercieel gebruik, uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming van en betaling van auteursrechten aan de Topografische Dienst Kadaster.

 

Producten waarop dit van toepassing is, zijn recente en oude topografische kaartfragmenten, luchtfoto’s van verschillende jaargangen waaronder een uitgebreide collectie uit de tweede wereld oorlog en historisch kaartmateriaal van Nederlands Indië en de Antillen.

-----------------------------------------------

 

Voor de Auteurswet kun je kijken op http://www.wetboek-online.nl/wet/Aw.html voor de wet-tekst, of als je het meer thematisch wilt: http://www.recht4all.nl/wetten/w/atrsw.htm .

 

Volgens mij kun je zo uit de voeten. Kort en bondig komt het er op neer dat er betaald moet worden, ongeacht of het doel commercieel of niet-commercieel is. In de praktijk zal het er op neerkomen dat de regels met gezond verstand toegepast worden; je kunt altijd op de regel aangesproken worden, maar dat zal in het geval van kleine kaartfragmenten voor gebruik in besloten kring meestal niet gebeuren. Volgende vraag: wat is klein? Wat is besloten kring? Daar verdient een hele beroepsgroep het geld mee...

 

Ik ben geen jurist; maar heb wel meerdere malen voor publicaties met deze regels te maken gehad.

7 februari 2007 bewerkt door t-bones

[hrng]

Even terug naar de kern en zonder misten en maren.

 

Prof Lupardi: "Als het auteursrecht is verlopen, komt het werk in publiek domein."

 

Wil dat zeggen dat oude kaarten (ouder dan 70 jaar) waarvan je een reproduktie hebt weten te bemachtigen (hoe dan ook) vrijelijk gescanned en op internet gezet mogen worden?

[t-bones]

Zo te zien wel. Art. 38 van de Auteurswet stelt dat:

-----------------

Het auteursrecht op een werk ten aanzien waarvan de maker niet is aangeduid of niet op zodanige wijze dat zijn identiteit buiten twijfel staat, vervalt door verloop van 70 jaren, te rekenen van de 1e januari van het jaar, volgende op dat, waarin de eerste openbaarmaking van het werk rechtmatig heeft plaatsgehad.

 

Hetzelfde geldt ten aanzien van werken, waarvan een openbare instelling, een vereniging, stichting of vennootschap als maker wordt aangemerkt, tenzij de natuurlijke persoon, die het werk heeft gemaakt, als zodanig is aangeduid op of in exemplaren van het werk, die zijn openbaar gemaakt.

-------------------

 

Kortom: bij -laten we zeggen- publieke stukken als de bedoelde kaarten geldt de 70 jaar vanaf 1 januari van het eerstvolgende jaar na publicatie. Daarna is het rechtenvrij. Dat instanties toch geld vragen is in dat daglicht dubieus, maar ik kan je niet vertellen of dat op een regeling stoelt.

7 februari 2007 bewerkt door t-bones

[hrng]

Zo te zien wel. Art. 38 van de Auteurswet stelt dat:

-----------------

Het auteursrecht op een werk ten aanzien waarvan de maker niet is aangeduid of niet op zodanige wijze dat zijn identiteit buiten twijfel staat, vervalt door verloop van 70 jaren, te rekenen van de 1e januari van het jaar, volgende op dat, waarin de eerste openbaarmaking van het werk rechtmatig heeft plaatsgehad.

 

Hetzelfde geldt ten aanzien van werken, waarvan een openbare instelling, een vereniging, stichting of vennootschap als maker wordt aangemerkt, tenzij de natuurlijke persoon, die het werk heeft gemaakt, als zodanig is aangeduid op of in exemplaren van het werk, die zijn openbaar gemaakt.

-------------------

 

Kortom: bij -laten we zeggen- publieke stukken als de bedoelde kaarten geldt de 70 jaar vanaf 1 januari van het eerstvolgende jaar na publicatie. Daarna is het rechtenvrij. Dat instanties toch geld vragen is in dat daglicht dubieus, maar ik kan je niet vertellen of dat op een regeling stoelt.

 

Je hebt gelijk zie ik hier.

 

Duur van auteursrecht

Auteursrecht eindigt pas na 70 jaar, te rekenen vanaf de eerste januari, volgende op het jaar waarin de maker is overleden. Dat verklaart waarom veel klassieke muziek vrij is van auteursrecht. Het is immers al langer dan 70 jaar geleden dat Mozart en Bach zijn overleden.

 

Gaat het om een anoniem werk of om een onder pseudoniem verschenen werk of werk van een rechtspersoon, dan is de termijn van bescherming 70 jaar vanaf de eerste openbaarmaking van het betreffende werk.

 

Auteursrecht wordt dus vaak geërfd. Als de auteur tijdens zijn leven zijn auteursrecht niet heeft overgedragen, dan erven zijn wettelijke of testamentaire erfgenamen zijn auteursrecht. Dit geldt niet voor de persoonlijkheidsrechten, deze vervallen na het overlijden van de auteur, tenzij dit anders bepaald is in een testament of codicil.

Het staat er heel duidelijk.

 

Kaarten gepubliceerd door organisaties van voor 1937 zijn dus rechtenvrij.

Kaarten gemaakt door een persoon die is overleden voor 1937 zijn rechtenvrij. Als je dat doorrekend is dat maximaal

 

Het antwoord op de oorspronkelijke vraag is dus:

Bonnebladen bestrijken de periode 1864-1940 . (Bron)

Bonnebladen zijn gemaakt door een organisatie, die van voor 1937 zijn dus zeker rechtenvrij. De rest over 3 jaar.

 

TMK's bestrijken een periode van 1850 en 1864. (Bron ) .

TMK's zijn gemaakt door een organisatie. Ze zijn dus allen rechtenvrij.

7 februari 2007 bewerkt door hrng

[t-bones]

nou...

Ik lees 70 jaar 'na de 1e januari volgend op het jaar waarin de maker overleden is'. Gevolgd door de opmerking over muziek, waarin duidelijk is dat -samen met de opmerking over het erven van auteursrechten- de duur dus niet 70 jaar na het tot stand komen van het werk is, maar veel langer. Dat strookt ook met de stichting die ik eerder aanhaalde die de rechten van overleden fotografen beheert. Foto maken in het jaar 2000, overlijden in december 2009, rechten dus tot en met 2080.

 

Kom ik weer op het probleem: die kaarten zijn niet door sterfelijke zielen gemaakt, maar de rechten hebben altijd bij de overheid als rechthebbende gelegen. Daar vind ik nog geen antwoord op en daarmee ben ik nog steeds niet rijp voor een eindconslusie dat de kaarten rechtenvrij zijn. Ik heb deze concrete vraag trouwens achtergelaten op de site die je aangaf. Ik wacht af...

8 februari 2007 bewerkt door t-bones