Northing en het Noorden

[Prof. Y. Lupardi]

Ik kreeg een vraag binnen omdat bijna een kabouter was verzopen - op zoek naar een stash-cache - omdat die niet door had dat er verschil is tussen de Northing op de RD-kaarten en het noorden als richting. En wel:

 

"Als ik in Ozi een waypoint op een RD-gridpunt zet en dit

vervolgens 1000 meter richting 0 graden projekteer, dan kom ik 18 meter meer

naar het oosten uit. Hoe komt dit?"

 

Dat is een verschrikkelijk goede vraag. Het vergt nadenken, delibereren, voors/tegens, logica, bollen en vlakken en experimenten.

 

Stel: jij staat in Den Haag en ik in Enschede. We lopen pal naar het noorden. Op de Noordpool komen we elkaar tegen. Onze afstand in oost-west richting werd steeds kleiner.

De aarde is een bol en het zou stukken simpeler zijn als die plat was.

 

Kijk ik op de papieren topo-kaarten dan zijn die met de randen netjes uitgelijnd op de RD-rasterlijnen (Easting= x-richting, Northing= y-richting). Kijk ik in de kaarthoeken dan staan daar klein vermeld graden WGS84. En dan zie ik aan die getallen dat Noord niet overal evenveel Noord is. Alleen bij een Mercator projectie (je weet wel, waarbij de polen net zo breed zijn als de equator) heb je dat Noord overal hetzelfde is op de kaart; de N/Z lijnen lopen recht en niet naar elkaar toe zoals op de bol.

 

Ga je de bol projecteren op een plat vlak dan moet er ingeruild worden op diverse eigenschappen zoals:

1. richting behouden

2. rechte weg ook recht op de kaart en niet krom

3. behoud van onderlinge hoeken (twee parallele wegen moeten dat blijven)

4. behoud van oppervlakte

5. behoud van afstanden

Dit is niet een echt wetenschappelijk verantwoorde indeling maar het geeft aan wat er speelt.

 

Ik heb geprobeerd:

1. nabij Domburg geeft 1000 m N een extra easting van 12 m. (in oostelijke richting)

2. nabij Enschede geeft 1000 m N een extra easting van -8 m. (een westing dus eigenlijk :-)

Wat dus verklaarbaar is; op de Noordpool kom je elkaar tegen.

 

Er valt nog te testen; als ik vanaf die kerktoren in Amersfoort (nul-punt voor onze RD-kaarten) naar het Noorden (y-richting) ga bewegen dan zal ik steeds dezelfde easting (x-richting) houden.

Mocht dat niet zo zijn dan moet ik nog eens diep over dit alles gaan nadenken want dan klopt mijn verhaal niet. (pas op: Ozi kan bij afronden wel eens een pixeltje mis gaan wat op de 1:25k topo kaarten maximaal 2 x 2,5 = 5 meter is.)

 

Onze kaartprojectie is de Dubbelprojectie van Schreiber. Alle details hierover (en wat leuke formules) kan je vinden door aan te klikken op de page http://www.rdnap.nl/download/download.html

bij "Coördinaattransformaties en kaartprojecties + errata (ZIP-bestand 332 kB).".

 

Laat ik het anders zeggen: ons rechthoekig metrisch RD-raster geeft altijd de juiste afstanden. En aangezien de afstand tussen de n/z lijnen van een lon/lat raster naar de polen toe afneemt tot nul, heeft het noorden niet dezelfde richting als de Northing van het RD-raster.

[Lex]

En aangezien de afstand tussen de n/z lijnen van een lon/lat raster naar de polen toe afneemt tot nul, heeft het noorden niet dezelfde richting als de Northing van het RD-raster.

Bij vele GPSsen kan je voor de richtingsaanduiding dan ook niet alleen kiezen voor 0° =ware noorden of magnetische noorden, maar ook voor (kaart)rooster noorden. (engels: grid north).

 

Overigens verkeer ik in de veronderstelling dat northing niet een richting, maar een afstand (in N-richting) is.

Je (uitstekende) uitleg gaat naar mijn idee over het verschil tussen het ware noorden en het roosternoorden.

 

P.S. Nu twijfel ik of ik niet in de war gebracht ben door het engels. Is het soms netnoorden of kaartnoorden i.p.v. roosternoorden? Mijn GPS noemt het in het nederlands ook grid, de vertaler kwam er kennelijk niet uit.

 

++ Lex ++

24 september 2003 bewerkt door lex

[Gotcha!]

Ahah, kan voorts wel een | typen ipv een i.

Lex zet de puntjes er wel op